🦄Siá/Tiongkokōe/SióNgá tī 2016 nî 4 goe̍h 18, Pài 1
🐕E̍k/Tâioânōe/Jūn tī 2022 nî 3 goe̍h 27, Lépài
Chiàniú Iûⁿ KiànÊng thêkiong kóng Tâigí ê kenggiām kah ta̍kê hunhiáng. Tha̍k liáu ke chiok ū sìnsim kap khùila̍t!
Góa iūkoh ná tha̍k ná ba̍ksái lâu. Si̍tchāi chiok tosiā ·i, khai chiahnī chōe sîkan khí jī, hunhiáng kah chiahnī iúlō͘ chiah chimchiok. Hō͘ ta̍kê chaiiáⁿ kah gínná kóng Tâigí, bô lūn kúi hòe khaisí, éngoán bē siuⁿ òaⁿ.
戰友 Iûⁿ KiànÊng 提供講台語 ê 經驗 kah 逐个分享。讀了加足有信心 kap 氣力！
我又閣 ná 讀 ná 目屎流。實在足多謝伊、開 chiahnī 多時間起字、分享 kah chiahnī 幼路 chiah 斟酌。Hō͘ 逐个知影 kah 囝仔講台語、無論幾歲開始、永遠袂 siuⁿ òaⁿ。
Q:
Gún kiáⁿ íkeng sī chhengchhun kî ê siàuliânke a, chitmá chiah siūⁿ tio̍h beh kah in kóng Tâigí, kám ēhù?Siūⁿbeh kah chhengchhun kî ê gínná choân bógí ētàng ánchóaⁿ chò?
阮子以經是青春期 ê 少年家 a、chitmá chiah 想着 beh kah in 講台語、咁 ē赴？想beh kah 青春期 ê 囝仔全母語 ē凍按盞做？
A:
Chho͘tiong kotiong ê gínná chūchúsèng chiâⁿ kiông, khaisí ū chiok chōe tāichì bô siūⁿbeh hō͘ katiúⁿ chaiiáⁿ. Siūⁿbeh ka énghióng bô hiah kantan.
M̄nā ánne. In mā khaisí bôêng. Khólêng bôêng pó͘si̍p, siá kongkhò, ūntōng…. Ài seng ū kakngō͘, tîihu lín tau gínná chiok te̍kpia̍t, nā bô, chāi gínná khòaⁿ ·lâi, o̍h Tâigí choa̍ttùi m̄sī i thâuténg iàukín ê tāichì.
M̄koh m̄thang bēkì, gínná ētàng kauliû, lí ētàng ka tòngchò tōalâng kauliû.
Leh káng ê sî in thāitō͘ khólêng chiâⁿ léngtām, m̄koh in kîsi̍t ētàng liáukái.
Koanliām ê pō͘hūn, ài kā in kóng bógí tùi lí, tùi pēbú, tùi i katī ê ìgī sī siáⁿ.
Honghoat ê pō͘hūn, tio̍h khoaⁿkhoaⁿá lâi, m̄thang kiôngpek, seng ùi “1 Tiong, 1 Tâi” khaisí.
“1 Tiong, 1 Tâi” sī siáⁿmih? Ài ánchòaⁿ chò? Chhiáⁿ chhamkhó lēnggōa 1 phiⁿ (bāngliān)
Góa seng ka kóng:
”Góa chuntiōng lí kóng Tionggí ê koânle̍k, chhiáⁿ lí chuntiōng pēbú kóng Tâigí ê koânle̍k.”
Ka kóng i nā thiaⁿ bô ētàng mn̄g, góa ka káisoeh.
Seng ánne îchhî chi̍tchāmá. M̄bián ka pek. Inūi i leh bôêng chhúlí khògia̍p kap pêngiú, koh ū chit ê nîhòe púnté tiō khah poānge̍k. Goānì kah lí “1 Tiong, 1 Tâi” tiō bēbái à.
Koh kòe chi̍tchāmá, i thiaⁿ “lí ê Tâigí” mā thiaⁿ ūkàu chōe ā. Chiah khaisí chhì khòaⁿmāi “Chhiáⁿ i tiàm chhù kekiám kóng ·1·kóa”.
Ùi kántan ê “Chia̍h pn̄g”, “Hó”, “Bô ài” kekiám kóng. Chiāmchiām, i tiàm chhù ·ni̍h mā khaisí kóng à.
Góa bat kah gún siómoāi tha̍k kotiong ê gínná káng kòe. I kóng in bô ài kóng siōng tōa ê goânin sī, i khui chhùi kóng, pēbú tiō seng ka chhiò.
Só͘í pēbú ê thāitō͘ chiâⁿ iàukín. M̄sī khí sèngtē, mā m̄sī ka chhiò. Sī pēbú ài chūngó͘ iaukiû choân Tâigí.
Nā gínná goānì kóng, tiō ka kó͘lē, kèsio̍k chūjiân tùiōe.
Nā ū kóng m̄ tio̍h ·ê, mā thêchhéⁿ ·1·ē tiō hó. Chi̍t sî kái bē koaih tiō seng chún soah.
Tiōngtiám m̄sī “kà Tâigí kap khóchhì”, tiōngtiám sī “chujiân tùiōe”. Pēbú chhianbān ài kì ho͘ tiâu.
Koh ū, līiōng 1 kóa kihōe kó͘lē i ke kóng. Pí lē kóng, hiohjoa̍h ê sî gún khaihóng hō͘ i ta̍kkang ēsái sǹg tiānnáu tiám pòaⁿ cheng; m̄koh ka kóng hibāng i tiàm chhù ke kah gún kóng Tâigí, hō͘ i koh khah ū tōngki.
Chit ê nîhòe ê gínná líkái lêngle̍k khah hó. Thàn hiohjoa̍h, gún hō͘ i 1 ê kántan ê bo̍kphiau. Nā sī katī to chò bē kàu ·ê tiō m̄thang kiò i chò.
Pí lē kóng, chit pái hiohjoa̍h gún hō͘ gínná oânchoân pàng khinsang, m̄koh hō͘ i 1 hāng kántan ê kongkhò: Hiohjoa̍h ê sî kā Tâioân Lômájī o̍h ·khí·lâi, seng mài iaukiû siaⁿtiāu. Āu ·lâi siókhóa ka khóchhì ·1·ē, ha̍ksi̍p ê sêngkó iáu koh bē bái.
Inūi in hoatim iáu koh bô chún, koh bô khai sîkan khì o̍h, beh kā 8 tiāu bú ho͘ chhengchhó si̍tchāi ū khùnlân. Phengim ê hongsek in tiantó khah hó líkái.
Bô hoattō͘ hóⁿjīm, tìtiōng bógí ê pēbú thongsiông mā lóng khah ū “Tâioân chúthé ìsek”.
Tùi chhengchhun kî ê sèhàn tōalâng lâi kóng, nā in tùi Tâioân le̍ksú khah ū liáukái, beh kā in énghióng mā khah kántan.
Góa ê gínná chiâⁿ hóūn, tī ha̍khāu tn̄g tio̍h bē bái ê siāhōe kho sianseⁿ ka ínchhōa; mā ū ho͘ khòaⁿ “Siàuliân 228” téngténg ê le̍ksú. Góa leh siūⁿ, i èngkai sī chinchiàⁿ chiapsiū i èngkai ài ēhiáu Tâigí.
Katiúⁿ nā liáukái jú chōe Tâioân le̍ksú, kóng Tâigí hông táⁿap ê le̍ksú hō͘ in chai, chujiân in tiō koh khah ū hoattō͘ chiapsiū.
Ū 1 tōaⁿ sîkan i tùi kimsio̍k ga̍kthoân “SiámLêng (ChthoniC)” chiâⁿ chhibê. Ū 1 pái i hiônghiông kā góa kóng “SiámLêng mā ū gōakok koabê leh o̍h Tâigí, inūi in kámkak Tâigí pán ê koa pí Enggí pán koh khah HÙNNŌ͘.” (Che èngkai tiō sī tāng k imsio̍k imga̍k ê kámkak.)
Lí tiō ētàng chioh chit ê kihōe ka kóng Freddy Lim sī ánchóaⁿ m̄sī Lin. Līiōng liûhêng thoânthé hō͘ in khah ū chhùbī mā sī 1 khoán hongsek.
Bûnhòa ê le̍kliōng chiah sī siōng tōa ê le̍kliōng. Íchá lán sī ánchóaⁿ siūⁿbeh o̍h Ji̍tbûn? Chitmá ê gínná sī ánchóaⁿ siūⁿbeh o̍h Hânbûn? SiámLêng ê koabê sī ánchóaⁿ siūⁿbeh o̍h Tâigí?
SiámLêng kap 911 chhiùⁿ 1 tè koa, énghióngle̍k khah tōa kòe lán.
Só͘í Tâigí sin ê imge̍k chhòngchokchiá, sin ê chheh, góa sī chīnliōng khì bé, kó͘lē Tâigí bûnhòa ê chhòngchokchiá, in chiah ū châitiāu thang énghióng lán ê āu 1 tāi!
Pēbú ài tiánhiān katī ê koatsim, piáuta̍t katī ū “chia̍h kàu lāu, oa̍h kàu lāu” ê chengsîn. Góa tiāⁿtiāⁿ kā lâng kóng “Góa leh beh 50 hòe à chiah khì o̍h Tâibûn.” Katī khì tiāⁿ cha̍pchì lâi tha̍k, katī o̍h, mā katī tī bānglō͘ chhōe chugoân lâi ha̍ksip.
Siōng bô ài hō͘ gínná chaiiáⁿ “Gún apah chitmá leh iàukín TÂIGÍ.”
Pêngsiôngsîá tiàm chhù itti̍t kóng, tiō sǹg sī chhengchhun kî chiok ū kòsèng ê gínná, in mā lóng ē khòaⁿ chāi gán lāi, khǹg ji̍p sim.
Tongjiân, chhengchhun kî ê gínná ta̍k ê lóng bô kâng. Kám sī ta̍k ê gínná lóng ē khuichhùi kóng, góa mā bô páak.
M̄koh m̄koán ánchóaⁿ, tiō sǹg chitmá lí bô hoattō͘ hō͘ lí khuichhùi kóng; i tiāⁿtiāⁿ thiaⁿ lí ê Tâigí, tōahàn liáuāu, nā ū kiiân, che tiō sī i ê chéngchí, i ê kinki.
